Ze is pas zesentwintig jaar en heeft nu al meer dan vier boeken op haar naam staan, waaronder een recent verschenen schrijfbijbel. Lisette Jonkman praat met Boekhopper over haar boeken en carrière.
In je schrijfbijbel Schrijven kreng!schrijf je dat je in het begin twijfels had bij het schrijven van Schrijven kreng!, had je het succes van dit boek verwacht?
Ik wist absoluut niet wat ik kon verwachten van Schrijven kreng!, omdat ik nog geen ervaring had met het schrijven van informatieve non-fictie. Daarbij wist ik niet of mensen op mijn tips en gekke ervaringen zaten te wachten. Succes durf ik nooit te verwachten. Op een of andere manier zit je als schrijver toch altijd een beetje te wachten tot iemand op je af stapt en zegt: ‘Je doet heel leuk alsof je kunt schrijven, maar we weten allemaal dat het niet zo is.’ Alle positieve reacties die binnenkomen vind ik fantastisch. Ik had oprecht niet verwacht dat Schrijven kreng! zó enthousiast ontvangen zou worden.
“Ik schrijf serieus liever een extra boek dan een titel voor het huidige te bedenken”
Je bent vrij jong voor een schrijfster, de meeste zijn toch al veertig plus, denk je dat dit in jouw voordeel werkt?
Ik weet niet of de meeste schrijvers ouder dan veertig zijn, vooral binnen ‘mijn’ genres chicklit en fantasy vind je veel jonge schrijvers. Toegegeven, ik ben best vroeg begonnen. Glazuur verscheen op mijn tweeëntwintigste ,dat had ik een jaar daarvoor echt niet geloofd, haha. Maar ik denk dat het beeld dat schrijvers mannen van middelbare leeftijd zijn die op hun stoffige zolderkamer vuistdikke pillen neerpennen inmiddels niet meer zo actueel is. Een specifieke situatie waarin mijn leeftijd in mijn voordeel heeft gewerkt kan ik eigenlijk niet bedenken. Als je jong én vrouw bent, onderschatten mensen je vaak. Ik weet niet of dat een voordeel is. Anyway, ik word liever onderschat dan overschat!
Als kenner kan ik dit aan je vragen: Bestaat er een succesformule naar een goede roman?
Natuurlijk zijn er bepaalde schema’s en opbouwen die sowieso een goed geraamte bouwen voor je verhaal. Alleen ben je er nog niet met een goed skelet. Toen ik in de jury zat van de Chicklit Schrijfwedstrijd, het jaar nadat ik hem zelf had gewonnen, las ik bijvoorbeeld een manuscript met een fantastisch plot. Overal was over nagedacht: de fundering van het verhaal lag als een huis. Maar de schrijfstijl was dusdanig slordig en wispelturig dat het enorm vermoeiend was om te lezen. Je moet dus ook weten wat jouw schrijfstem is en die in je voordeel gebruiken. Ik neig naar ‘nee’ als antwoord op deze vraag. Ik denk dat er meer voor nodig is dan een trucje.
“Tot mijn grote verbazing kwam ik op de longlist terecht”
Wat moet een goede roman voor jou bevatten?
Het enige wat ik van een boek verlang is dat ik vergeet dat ik een boek aan het lezen ben. Dat betekent dat de personages geloofwaardig moeten zijn als échte mensen, de verhaallijn logisch moet lijken – hoe bizar hij uiteindelijk ook blijkt te zijn, de schrijfstijl goed moet vloeien en boeien én dat de spanningsbogen binnen het verhaal mooi strakgetrokken zijn. Bonuspunten verdien je bij mij met een goedgeplaatste grap of een onverwachte wending.
In 2011 sleepte je een contract binnen met je boek Glazuur door een schrijfwedstrijd, hoe ging dat allemaal in zijn werk?
Het was voor mij een gelukkige samenloop van omstandigheden; ik las over de Chicklit Schrijfwedstrijd van Uitgeverij Luitingh-Sijthoff. De hoofdprijs was een boekencontract. Toevallig was ik op dat moment druk bezig met mijn eerste echte roman. Nou dacht ik niet dat ik zou winnen, maar de beste vijf inzendingen kregen een boekenpakket én professionele feedback op het manuscript. Dat leek me wel wat! In verband met de krappe deadline en mijn combinatie van stagelopen en afstuderen stuurde ik het manuscript van Glazuur onvolledig in, onder het mom ‘niet geschoten is altijd mis’. Tot mijn grote verbazing kwam ik op de longlist terecht. De organisatie liet me weten dat ik wel mijn manuscript moest voltooien om kans te maken op een plek op de shortlist. Ik deed dat braaf en reisde ergens midden in mei 2011 af naar Amsterdam voor de prijsuitreiking. Ik won. Bizar. Dat was de eerste dag waarop ik besefte dat als ik goed mijn best deed, mijn droom om fulltime auteur te worden weleens waarheid zou kunnen worden.
“Bonuspunten verdien je bij mij met een goedgeplaatste grap of een onverwachte wending”
In hoeverre verschilt het boek dat uiteindelijk in de winkel ligt van het idee waar jij mee begonnen bent?
Het idee blijft in essentie hetzelfde. De uitgever sleutelt niet aan de kern, maar vooral aan de zaken daaromheen, zodat het verhaal beter overkomt. Zo vertelt mijn redacteur het me als ik erg veel personages heb, als het verhaal op een bepaald punt wat inkakt of als er inconsequenties in zitten. Het is denk ik te vergelijken met make-up dragen: zonder make-up ben je dezelfde persoon, maar met make-up is alles net wat strakker, gladder en beter geaccentueerd.
Wie zijn je voorbeelden?
Ik heb veel bewondering voor mensen die moeite stoppen in iets waar ze gelukkig van worden. Er zullen altijd meer mensen zijn die je vertellen dat je het ‘realistisch’ moet houden dan mensen die je aanmoedigen om vooral te doen wat je leuk vindt. Want met schrijven, schilderen, muziekmaken of bloggen kun je toch nooit je brood verdienen? Ik vind het tof als mensen hun lot in eigen handen nemen en hard werken om hun droom te bereiken. Een paar mensen in ‘mijn’ veld die dat doen zijn bijvoorbeeld auteur Chantal van Gastel, blogger Cynthia Schultz en auteur en blogger Tahereh Mafi. Zij bewijzen dat je soms je eigen kansen moet creëren.
Als jouw leven centraal zou staan voor een boek, hoe zou het boek heten en wat zou de verhaallijn zijn?
Wat een leuke vraag! En ook een moeilijke, poeh. Ik ben namelijk súperslecht in titels bedenken. Ik schrijf serieus liever een extra boek dan een titel voor het huidige te bedenken. Ik denk dat ik mijn boek maar gewoon ‘Poep is grappig’ noem, omdat ieder gesprek dat ik voer het onderwerp ‘poep’ schijnt te moeten bevatten. Het verhaal zou gaan over een sociaal onhandig meisje dat ondanks haar verbale diarree en talent om zich te laten afleiden tóch bereikt wat ze heel graag wil. En dan… eh, ik denk dat ik er een serie van moet maken, want dit zijn pas de eerste zesentwintig jaar. Deel twee wordt vast ook heel gaaf ,al gaat het lastig worden deel 1 te overtreffen.
“Ik word liever onderschat dan overschat!”
Wat kunnen we dit jaar nog van je verwachten?
Twee boeken! Totale gekte, haha. Op dit moment werk ik aan mijn vijfde boek – vierde roman – die in de zomer verschijnt. Het is een verhaal over een wereldberoemde rockster die de confrontatie met haar eigen verleden moet aangaan in het kleine dorpje waar ze is opgegroeid. Eind van het jaar komt het eerste deel van Magic Inc uit, de Young Adult-serie die ik samen met mijn goede vriend Martin Gijzemijter schrijf. Het is superintensief om twee boeken per jaar uit te brengen, maar ik heb er iedere minuut voor over die ik erin steek.
Ben je van plan om je boeken ook internationaal te gaan verkopen?
Als die kans zich voordoet, grijp ik de gelegenheid natuurlijk meteen aan! Het lijkt me hartstikke tof om je boeken vertaald te zien in talen die ik zelf niet vloeiend of zelfs helemaal niet spreek.
Wat is jullie favoriete boek van Lisette Jonkman? Laat het weten bij het commentaar!