Veel lezers zullen na het lezen van het boek ‘De boekhandel van Teheran’ maar één woord hebben: wauw! Het verhaal geschreven door schrijfster Marjan Kamali is niet alleen een prachtige ode aan het land van haar ouders, maar ook een diep ontroerend verhaal dat je niet meer los zal laten. Boekhopper mailde met schrijfster, die tegenwoordig in Amerika woont, om haar alles te vragen over het boek en haar schrijverschap.
Foto gemaakt door:David E. Lawrence
Wat inspireerde je om ‘De boekhandel van Teheran’ te schrijven?
‘Ik hou ervan om in boekhandels rond te lopen en daar alle boeken, pennen, verschillende soorten papier en notitieboekjes te bekijken. Mijn vader vertelde mij over een winkeltje met kantoorartikelen in Teheran waar boeken worden verkocht die afkomstig zijn vanuit de hele wereld. Hij vertelde dat middelbare scholieren in deze boeken briefjes verstopte die door de boekverkoper door werden gegeven aan hun geliefden. Ik raakte gefascineerd door deze manier van de liefde overbrengen en het verhaal is mij dan ook altijd bijgebleven. Het kwam weer boven borrelen tijdens de presentatie van mijn eerste boek ‘Together Tea’ in een verzorgingstehuis. Nadat ik een stukje had voorgelezen gingen we gezamenlijk lunchen (er komen namelijk veel lekkere gerechten in mijn boeken naar voren!). Een oudere man in een rolstoel vertelde mij dat hij de Spaanse prins had ontmoet en een tijdje had gereisd met Charles de Gaulle. De anderen aan tafel waren niet heel erg geïnteresseerd in wat hij te vertellen had, maar voordat ik vertrok heb ik om zijn naam gevraagd. Het verraste mij dat hij een Iraanse naam had.
Toen ik een paar weken daarna bij mijn ouders op bezoek ging en vertelde over de man ging er een belletje rinkelen bij mijn vader. Hij vertelde: ‘De man was een van onze buitenlandse hoogwaardigheidsbekleders. Hij heeft de prins van Spanje zeker ontmoet en heeft gereisd met Charles de Gaulle.’ Ik was verbaasd en die avond bleef ik er maar aan denken wat het betekende voor een man met zijn afkomst dat niemand geïnteresseerd was in zijn verhaal en hem geloofde. Het was dat moment dat ik mij realiseerde dat ik de kern voor mijn nieuwe verhaal te pakken had. Ik begon met alleen het beeld van een oudere man in een rolstoel, en heb daar het verhaal van mijn vader over de boekhandel aan toegevoegd.’
In het verhaal volgen we het leven van Roya, hoe heb je haar vormgegeven?
‘Doordat we Roya zestig jaar lang volgen in ‘De boekhandel van Teheran’ moest ik haar motivatie, gevoelens en ideeën door en door kennen. Roya ontmoet Bahman in een Iraanse boekhandel in 1953 als ze nog maar zeventien jaar is. Voor de scènes die ik schreef vanuit de tiener versie van Roya, heb ik de tiener in mijzelf losgelaten en mijzelf verplaatst in hoe het is om voor het eerst verliefd te worden. Toen Roya werd gescheiden van Bahman en werd geconfronteerd met een levenspad dat ze heel anders had voorgesteld, moest ik diep graven om haar keuzes en de omstandigheden voor het verhaal voor de komende zestig jaar te bepalen. Ik heb Roya niet echt op een specifiek persoon gebaseerd, maar ze is een samensmelting van vele sterke Iraanse vrouwen die ik heb ontmoet.’
Met jouw prachtige, gedetailleerde manier van schrijven verbind je de verhalen van de personages, was het moeilijk om alle verhaallijnen uiteindelijk samen te brengen?
‘Dankjewel, ik hoopte dat de lezers zouden zien dat alle keuzes die de personages maken op de een of andere manier met elkaar verbonden zijn. Toen ik mijn eerste versie van het verhaal klaar had waren de personages niet zo met elkaar verbonden. Het was dan ook als een soort jigsaw puzzel om alles bij elkaar te brengen. Ik had de puzzelstukken, maar zie ze dan nog maar eens bij elkaar te brengen. Uitzoeken hoe deze stukken in elkaar paste om een groter geheel te maken was intens en emotioneel veeleisend, maar uiteindelijk ook zeer de moeite waard.’
‘Ik hoop dat lezers zich realiseren dat er niet per se één grote liefde in ons leven hoeft te zijn’
Welke boodschap hoop je dat de lezer meeneemt uit dit verhaal?
‘Ik hoop dat lezers zich realiseren dat er niet per se één grote liefde in ons leven hoeft te zijn, dat we worden gevormd door verschillende soorten van liefde: zowel romantische als de liefde van vrienden en familie. Ik hoop dat lezers zien dat, hoewel Roya veel heeft verloren, wat ze uiteindelijk heeft bereikt veel belangrijker is. Roya was in staat om haar verleden, het heden en haar toekomst te accepteren en kracht te halen uit haar ervaringen.’
Aan het schrijven van welke scène heb je het meeste plezier beleefd?
‘De scène waarin Roya en Bahman eindelijk kunnen praten over wat er zestig jaar geleden is gebeurd. Deze scène speelt zich af tegen het einde van het verhaal, en is wat mij betreft zowel de meeste zielige als hoopvolle scène die ik ooit heb geschreven. Maar het bracht me vooral plezier omdat mijn personages eindelijk het hoofdstuk konden afsluiten. Het was cathartisch om die scène te schrijven. Ik moest elke moeilijke en opwindende emotie erin ervaren om het te schrijven. En het is een scène waarin de tijd niet noodzakelijk lineair is. Roya en Bahman zijn 77 jaar oud, maar ze zijn ook tegelijkertijd 17. Het was mijn doel om dat circulaire gevoel van tijd vast te leggen en te laten zien dat we alle leeftijden zijn die we ooit op een bepaald moment zijn geweest.’
In het dankwoord bedank je je vader voor het vertellen van de verhalen over Iran. Hoe was het om te schrijven over een land dat zoveel voor je ouders betekent?
‘Het was een manier om dichterbij mijn ouders te komen. Ik bevind me in een bevoorrechte positie dat ik twee mensen in mijn leven heb die in die cruciale tijd in Iran hebben gewoond en ook hun herinneringen met mij konden delen. Door te schrijven over een plek die zoveel voor mijn ouders betekende, kon ik zoveel details van die tijd vastleggen: welke kleding ze droegen, naar welke muziek ze luisterden op feestjes, hoe ze de tango danste, de broodjes die werden geserveerd in cafés, de films die werden getoond in de bioscoop. Het was zo mooi om de stad die mijn ouders hebben ervaren toen ze jong waren vast te kunnen leggen, omdat die stad in veel opzichten nu zoveel veranderd, en eigenlijk verdwenen, is.’
‘Er is iets ongelooflijk machtigs aan jezelf kunnen verliezen in een artistiek streven’
Wat betekent schrijven voor jou?
Schrijven betekent dat ik een manier krijg om orde te scheppen uit wanorde. Als ik schrijf, op de dagen dat het goed gaat, kan niets worden vergeleken met het gevoel om in een schrijfflow te zijn. Je krijgt echt een adrenalinestoot. Ik ben in staat om alles wat er vandaag de dag gebeurt van mijzelf af te werpen en naar een andere tijd en plaats te vervoeren. Het kan voelen alsof je toegang hebt tot een portal die je naar een alternatief universum brengt. Er is iets ongelooflijk machtigs aan jezelf kunnen verliezen in een artistiek streven.’
Ben je alweer bezig met een nieuw verhaal?
‘Ja, ik zit net in de beginfase van een nieuw verhaal. Ik draag een verhaal altijd een tijdje in mijn gedachten en hart voordat ik begin met schrijven. Dus nu zit ik in die dromerige fase waarin ik kennismaak met alle personages die komen oppoppen. Ik heb al een idee waar het verhaal heengaat en de thema’s die ik wil behandelen. Hopelijk gaat het allemaal één verhaal vormen, waardoor ik weer kan beginnen aan die jigsaw puzzel.’
Als er een verhaal over jouw leven zou worden geschreven, wat zou dan de titel en de verhaallijn zijn?
‘Wat een leuke vraag! Ik denk dat de titel ‘Passie en Doorzettingsvermogen’ zou zijn. Voor de dingen die ik heb bereikt heb ik hard moeten werken, tegelijkertijd word ik gedreven door een diepe passie waardoor het ook voelt alsof dit mijn lot is. De verhaallijn van het boek zou zijn: een meisje dat wordt geboren tijdens de oorlog in Iran, boeken leest terwijl de bommen om haar heen vallen, jaren later (na veel omwegen en obstakels) haar eigen boeken vertaald ziet in onder andere Nederlands en andere talen. Boeken die zorgen voor plezier bij lezers over de hele wereld.’
‘De boekhandel van Teheran’ ligt nu is de (virtuele) boekhandel. Benieuwd wat Boekhopper van het verhaal vindt? Lees de recensie hier.
